Van 5 mei 1940 tot en met 27 januari 1945 werden 1,1 miljoen mensen vermoord in concentratiekamp Auschwitz-Birkenau. Doel van dit blog is bewustwording creëren. Bewustwording dat dit is gebeurd en deze gruwelijkheden nooit meer mogen voorkomen. Tijdens mijn bezoek aan Auschwitz bezocht ik Auschwitz I en Auschwitz-Birkenau II. Ik neem je mee in een verhaal dat mij hard heeft geraakt.
Auschwitz I (Stammlager)
Het is vroeg in de ochtend en ik vertrek vanaf Krakau – de stad waar ik verblijf – met een bus naar Auschwitz. Ik voel spanning en een bepaalde energie die ik niet bij mezelf ken.
In 2017 zag ik al de ‘The Killing Fields’ in Phnom Penh waar Pol Pot en zijn Rode Khmer naar schatting 2 tot 4 miljoen van de Cambodjaanse (eigen) bevolking uitroeide op beestachtige wijze. Ik ben hiermee – hoe hard het misschien ook klinkt – een beetje meer voorbereid op het bezoek aan Auschwitz dan de gemiddelde bezoeker. Althans dat denk ik.
Arbeit Macht Frei
Bij mijn bezoek aan Auschwitz I, het concentratiekamp in het zuiden van Polen, is de controle streng. Fouilleren, metaaldetectiepoortjes, alleen kleine tassen en drinken mogen mee. Dat alles om er zeker van te zijn dat het concentratiekamp niet wordt aangetast. Ik zie Arbeit Macht Frei boven me, als ik de eerste stappen in het kamp zet. Deze manipulerende woorden maken me nu al misselijker dan ik al was.
Betalen om naar het kamp te mogen
Toen er Joden, Roma’s, Sinti’s, intellectuelen uit Polen en krijgsgevangen uit de Sovjet-Unie naar de verschillende kampen werden gestuurd, was de boodschap misleidend. Sterker nog, gefortuneerde Joden betaalden flink voor een bezoek aan Auschwitz. De nazi’s vertelden hen dat ze naar een vooraanstaande plek zouden gaan waar ze het goed zouden gaan hebben.
Dit betekende dat de Joden alles van waarde vanzelfsprekend meenamen. Ze konden niet weten wat er zich later zou afspelen in de kampen waarin ze terechtkwamen. Ik loop langs de barakken, de huizen en het prikkeldraad dat nog steeds overal hangt. Ze typeren een mensonterende situatie.
Gestructureerde nazi’s
Ik heb besloten ‘de omstandigheden’ tijdens mijn bezoek aan Auschwitz gedetailleerd te omschrijven en te laten zien. Tijdens mijn bezoek aan Auschwitz voel ik tegelijkertijd schaamte voor de mensheid. De nazi’s gingen heel gestructureerd en wetenschappelijk te werk. Ze voerden proeven uit op kinderen onder de 12 jaar, op tweelingen, vrouwen en lieten niks van hun slachtoffers heel.
Verbijstering tijdens mijn bezoek aan Auschwitz
Wanneer ik door de barakken loop met mijn Poolse gids word ik heel treurig. Hoewel dit kamp er van buiten op het eerste oog niet slecht uit ziet – het is een oude legerbasis – zijn de verhalen en beelden gruwelijk. Alles hebben ze gebruikt de nazi’s. Van het haar tot en met de as van de vergaste slachtoffers.
Toch ben ik ben blij dat ik tijdens mijn bezoek aan Auschwitz met eigen ogen zie wat er is gebeurd. Antisemitisme, kleineren van groeperingen en zelfs genocide zijn vandaag nog steeds aan de orde van de dag. Een gebrek aan kennis, beperking van mediavrijheid en het zoeken van een ‘eenvoudige’ zondebok het bestaat echt nog steeds. Een bezoek aan kamp Auschwitz zou voor deze onwetenden een goed idee zijn.
Persoonlijke eigendommen
Ik word stil als ik door wat barakken loop en daar menselijk haar, koffers, scheerkwasten en meer persoonlijke spullen aantref. Spullen die allemaal zijn afgenomen door de nazi’s. Ik maak veel foto’s tijdens mijn bezoek aan Auschwitz, zoals je kan zien, en blijf vaak verdwaasd achter. ‘Wie is tot zoiets in staat?’
Bijzonder verhaal over de positie van Bulgarije
‘De Joodse bevolking zij zijn 1 van ons. We zijn allemaal Bulgaren’. Toen Bulgaarse joden sterren moesten dragen, deed de meerderheid dat niet en de paar die het wel deden kregen sympathie van hun landgenoten.Toen de Russen, Bulgarije hadden bezet werd er niet 1 Bulgaarse jood gedeporteerd of vermoord. De koning, regering en bevolking lieten zich op geen enkele wijze tegenhouden. Kippenvel.
Gaskamer
Na ruim 1 uur in Auschwitz I rond te hebben gelopen, lopen we een angstaanjagend ‘hol’ in. ‘What is this?’, vraag ik. “This is the gas chamber” antwoord de gids. En hij beschrijft hoe het ritueel van het vergassen van 1,1 miljoen Joodse mensen, Roma’s, Sinti’s en Duitse intellectuelen in zijn werk ging.
Men had het idee dat ze in een wachtrij stonden en letterlijk een ‘frisse douche’ zouden krijgen. Hoe ging dit in zijn werk? Mensen werden in groepen in de kamers gebracht. Tot 2 seconden voordat de hel losbarstte wisten ze niet dat ze onder een douche gingen staan, terwijl er Zyklon B-pellets naar binnen gegooid waarbij het giftige blauwzuur vrijkwam. Ze konden niet ontsnappen en stikten.
Auschwitz II (Auschwitz-Birkenau)
We vertrekken met onze groepje van 6 – per bus – naar Auschwitz-Birkenau II. Dit ‘nieuwe’ kamp, kamp(2) werd in 1942 gebouwd. Het eerste dat opvalt, als je naar ingang loopt, is het spoor. De rillingen lopen me over de rug. Hier werden honderdduizenden Joodse slachtoffers naar toe gebracht, over dit specifieke spoor.
We lopen met onze gids naar binnen en wat opvalt is dat het hier sober is, kil en grauw. Dit in tegenstelling tot de legerbasis van mijn bezoek aan Auschwitz I. Het is sober, nóg slechter en er zijn veel sporen zichtbaar van wat de nazi’s allemaal nog voor ogen hadden. Onafgebouwde barakken op een immens groot terrein. Een terrein dat ‘spookachtig’ aan doet.
De deportatietrein naar Auschwitz
Wat opvalt is een enorm terrein dat ruimte bood aan zo’n 100.000 mensen. De spoorlijn die ik buiten zag, loopt door naar binnen. Daar staat nog een rode wagon. Precies zoals je deze zag tussen 1942-1945.
De verhalen van ontheemde familie’s, vermoorde kinderen en walgelijke wetenschappelijke onderzoeken op tweelingen en vrouwen ze halen de warmte uit mijn hart. Wat komen deze verhalen, foto’s en de cijfers over het aantal doden hard binnen. Wat is de Joden, de Roma’s en Sinti’s hier aangedaan? Ik voel me heel klein, helemaal als ik zie hoe kinderen hier zijn vermoord en getraumatiseerd tot in het diepste van hun ziel.
Bewijsmateriaal verwoesten
Voordat we de barakken in Auschwitz II bekijken lopen we nog even langs de immens en verwoeste ondergrondse gaskamers. De Duitse nazi’s hebben aan het einde van de oorlogen nog veel bewijslast geprobeerd te vernietigen.
Dit is deels gelukt, maar ‘gelukkig’ hier niet. Je kunt nog goed zien hoe de procedure in zijn werk ging en denkt je de gruwelijkheden in (in zoverre dat realistisch gezien mogelijk is). Het snijdt door merg en been, dit gevoel en mijn bezoek aan Auschwitz
Barakken van binnen op Auschwitz II
We brengen een bezoek aan Auschwitz’s enige barak – Barak 25 – die we nog kunnen bezoeken. Andere barakken worden zover mogelijk gerestaureerd, om zo de geschiedenis zichtbaar te houden. Eenmaal binnen zakt me de moed in de schoenen. Waren dit de omstandigheden waarin Joodse mensen moesten ‘leven’ en werden overgeleverd aan de dood?
Lieve Tim,
Meerdere keren je blog gelezen. Ondanks dat ik twee keer zelf ben geweest, ik wilde dit namelijk aan mijn boys laten zien, blijf ik dit aangrijpend vinden. Het meest wrange is dat de mensheid er nog steeds niets van geleerd heeft. Het blijft ongelooflijk hoe gestructureerd dit is bedacht. Dan het feit dat de geallieerden hiervan op de hoogte waren. Ik voel dat nog niet alles boven water is waar wij misschien nog geen weet van hebben. Ik hoop dat je hiermee toch mensen aan het denken hebt kunnen zetten. Nogmaals mooi geschreven, en zeer leerzaam. Dank je wel. Lieve groet Carina
Dankjewel Carina. Mensen aan het denken zetten is ook mijn doel. Ik vind het ook goed om mensen mee te nemen in het verhaal die niet in staat zijn het kamp te bezoeken. Dit soort praktijken kwamen daarna nog steeds voor en komen nu nog steeds in andere vormen voor. Dit mag niet vergeten worden.
Groeten Tim